Is het lopen van een ultramarathon schadelijk voor je hart?

Dat regelmatig hardlopen goed is voor je hart en bloedvaten, weten we inmiddels allemaal. Het verlaagt het risico op hart- en vaatziekten, helpt je bloeddruk en cholesterol op peil te houden, en bevordert de algehele cardiovasculaire fitheid. Maar wat gebeurt er als je nog een stap verder gaat – of eigenlijk: véél verder – en je lichaam blootstelt aan de extreme belasting van een ultramarathon? Is dat nog steeds gezond, of kan je hart daar juist schade van oplopen?

Wat zegt de wetenschap over ultramarathons?

Die vraag intrigeert veel sportwetenschappers, en is daarom onderwerp van onderzoek geweest. Zo verscheen er een studie in het International Journal of Environmental Research and Public Health, waarin de hartgezondheid van een groep ultralopers onder de loep werd genomen. Het ging om 46 hardlopers die tien jaar geleden deelnamen aan de EcoTrail de Paris, een pittige ultraloop van maar liefst 80 kilometer. In de jaren daarna bleven deze sporters actief: gemiddeld liepen ze zo’n vier ultrawedstrijden per jaar.

De onderzoekers volgden deze mannen – want het betrof uitsluitend mannelijke deelnemers – en bekeken onder andere de hartfunctie met behulp van echocardiografie, een beeldvormende techniek om de structuur en werking van het hart te beoordelen. De resultaten waren opvallend positief: er waren geen afwijkingen te zien in de bloeddrukken van het hart, zowel bij de systolische (bovendruk) als diastolische (onderdruk) metingen. Kortom, ondanks jarenlange extreme belasting leek het hart van deze ultralopers in prima conditie.

Kleine studie

Toch is enige nuance op zijn plaats. De studie was relatief kleinschalig en betrof uitsluitend mannelijke lopers. Het is dus lastig om de resultaten te veralgemeniseren naar vrouwen, oudere lopers, of mensen die minder frequent en consistent trainen. Daarnaast weten we uit andere wetenschappelijke literatuur dat intensieve duursport op de lange termijn niet bij iedereen zonder risico is.

Andere onderzoeken: is meer niet altijd beter?

Sommige studies wijzen erop dat bij zeer intensieve of langdurige training, zoals bij ultralopen of triatlons, cardiale veranderingen kunnen optreden. Zo is er bewijs dat langdurige overbelasting bij een kleine groep atleten kan leiden tot:

• Myocardiale fibrose: een vorm van littekenvorming in het hartspierweefsel, wat de elektrische geleiding en pompwerking van het hart kan verstoren.
• Aritmieën: met name atriale fibrillatie, een hartritmestoornis die vaker voorkomt bij duursporters boven de 40.
• Verhoogde troponineniveaus direct na een ultramarathon. Troponine is een eiwit dat normaal gesproken alleen vrijkomt bij hartspierschade. Bij goed getrainde sporters normaliseert dit meestal snel, maar het roept vragen op over herhaalde belasting.

Dit zijn geen vaststaande uitkomsten voor iedereen, maar observaties die vooral lijken op te treden bij atleten met zeer hoge trainingsvolumes over vele jaren, of bij lopers met onderliggende aandoeningen.

Zoek de balans

Wat betekent dit voor lopers met ambities voor een ultramarathon? De meeste onderzoeken wijzen erop dat langdurig trainen en deelnemen aan ultramarathons op zich niet schadelijk is voor het hart, mits je gezond bent, goed voorbereid, en naar je lichaam luistert. Dan is veel sporten beter dan te weinig sporten.

Wil je ultralopen een kans geven? Met deze tips blijf je veilig:

• Laat je medisch checken als je begint met ultralopen, vooral als je boven de 40 bent of een familiaire geschiedenis van hartproblemen hebt.
• Luister naar signalen van je lichaam, zoals ongewone vermoeidheid, hartkloppingen of duizeligheid – zeker als die na het lopen blijven aanhouden.
• Bouw je trainingen geleidelijk op en zorg voor voldoende rust tussen wedstrijden. Chronische overbelasting is vaak een grotere boosdoener dan één enkele ultramarathon.
• Varieer in trainingsintensiteit: altijd op duurvermogen trainen is niet per se nodig. Intervaltrainingen of crosstraining kunnen ook je cardiovasculaire systeem versterken, met minder eentonige belasting.

Volg je Runner's World al op Instagram, TikTok, Strava en Facebook?