Gaat jouw gewicht als een jojo op en neer, dan is dat een aanslag op je lichaam

Je stapt op de weegschaal, en hoera, hoera, je bent afgevallen! Het dieet werkt! En dan, na verloop van tijd, blijkt het er allemaal weer bijgekomen, met meestal nog een paar pondjes meer als extra bonus. Dit verschijnsel wordt ‘gewichtscycli’ genoemd, maar staat beter bekend als het jojo-effect. Dit afvallen en weer aankomen is niet alleen frustrerend, het kan ook enkele ernstige gevolgen voor de gezondheid hebben. Dat is de verontrustende conclusie van een onderzoek dat werd gepresenteerd op het jaarlijkse congres van de American Heart Association (AHA).

In de studie presenteerden onderzoekers van de Columbia University bewijs dat het jojo-effect een negatieve impact heeft op liefst zeven factoren die van invloed zijn op het ontstaan van aandoeningen aan hart en bloedvaten.

Het onderzoek

De wetenschappers bestudeerden in hun onderzoek 485 vrouwen. De gemiddelde body mass index (BMI) bedroeg 26 – wat staat voor licht overgewicht. De gemiddelde leeftijd was 37 jaar. De onderzoekers beoordeelden de gezondheidsrisico’s van al deze vrouwen door de volgende aspecten in kaart te brengen: roken, gewicht, dieet, fysieke activiteit, cholesterol, bloeddruk en bloedsuikerspiegel. Het zijn stuk voor stuk risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

Jojo-effect

Bijna twee-derde van de proefpersonen had minstens één keer te maken met het jojo-effect – door de onderzoekers gedefinieerd als: 4,5 kilogram of meer kwijtraken in een jaar om vervolgens de kilo’s er weer bij te krijgen – vanwege een dieet. Zij hadden 82 procent minder kans op een BMI in het ‘gezonde’ bereik dan degenen met een stabieler gewicht. Bovendien hadden ze 65 procent minder kans om binnen het optimale bereik van de zeven risicofactoren te vallen.

Hoewel er meer onderzoek gedaan moet worden om zicht te krijgen op de effecten op lange termijn, werd al wel duidelijker op welke manier het jojo-effect als gevolg van diëten de gezondheid van het hart zou kunnen beïnvloeden. Dat stelt hoofdonderzoeker Brooke Aggarwal, professor medische wetenschappen van de Columbia University.

‘We vermoeden dat telkens als het gewicht weer toeneemt, cardiovasculaire risicofactoren zoals bloeddruk, cholesterol en glucose stijgen tot boven het basisniveau,’ vertelde ze Runner's World.

Ze voegde eraan toe: ‘Het verloren gewicht komt meestal niet alleen doordat er vet verdwijnt. Daar zit ook wat mager spierweefsel bij. Maar de gewichtstoename erna komt volledig op het conto van vet. Het uiteindelijke resultaat van het jojo-effect is derhalve minder spierweefsel, meer vet. Dat vet komt vooral terecht in de buik, en buikvet is sterk geassocieerd met het risico op hart- en vaatziekten.’

In dit onderzoek werd niet gekeken naar het verschil tussen de ‘jojo-groep’ en mensen die te maken hebben met continu overgewicht. We willen daar in toekomstige studies wel naar gaan kijken, zei Aggarwal.

‘Uit onze studie rijst het vermoeden dat een stabiel gewicht belangrijk kan zijn voor het onder controle houden van de cardiovasculaire gezondheid, net zoals dat het geval is bij een gezond lichaamsgewicht,’ zei ze. Het probleem lijkt dus vooral te zitten in de gewichtsschommelingen.

Mannen vs vrouwen

Hoewel in de onderzochte groep geen mannen waren opgenomen, merkte Aggarwal op dat er eerder al een verband is aangetoond tussen gewichtscycli en een veel hoger risico op cardiovasculaire sterfte bij mannen op middelbare leeftijd. Echter, voegde ze eraan toe, vrouwen lijken meer dan mannen geneigd om zich bezig te houden met diëten en zijn daarom vatbaarder voor het jojo-effect.

Ingrijpende gebeurtenissen zoals zwangerschap en de overgang naar de menopauze, maken dat vrouwen sowieso meer kans hebben op gewichtstoename, zei Aggarwal, en dit kan het dieetgedrag inclusief het jojo-effect verergeren.

De conclusie? Met langzaam afvallen en vervolgens het gewicht stabiel houden hou je het jojo-effect buiten de deur.

‘Onze studie benadrukt dat het belangrijk is om op een duurzame manier een gezond lichaamsgewicht te bereiken. Het gaat om veranderingen in de levensstijl, en niet om allerlei kortetermijnoplossingen,’ zei Aggarwal. ‘Breng kleine veranderingen aan. Focus op een klein gewichtsverlies, of in elk geval op het voorkomen van een gewichtstoename. De voordelen voor hart en bloedvaten zijn evident.’

Tekst: Elizabeth Millard
Vertaling: Rob Veer

Wil jij twee keer per week de beste looptips, motiverende artikelen en fijne winacties ontvangen? Schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief!