Kruipend over de finish: wat is foster collapse en hoe voorkom je het?

Foster collapse is een plotselinge fysieke instorting bij hardlopers na de finish, vaak door uitdroging, elektrolytentekort of glycogeenuitputting. Ook wel marathon collapse genoemd. Hoe werkt dat en nog belangrijker; Hoe voorkom je het?

Wat is foster collapse?

Foster collapse is een plotselinge fysieke instorting die vaak voorkomt bij hardlopers na het bereiken van de finishlijn, vooral na langeafstandsraces. Het wordt gekarakteriseerd door verzwakking, duizeligheid of zelfs flauwvallen. Dit gebeurt doordat het lichaam moeite heeft om zich snel aan te passen aan de overgang van intensieve inspanning naar plotselinge rust. Wil je nog meer over de foster collapse weten, lees dan dit wetenschappelijke artikel over Foster Collapse (2013).

Fysiologisch gezien wordt foster collapse veroorzaakt door een combinatie van factoren. Tijdens de race verliest het lichaam veel vocht en elektrolyten, wat leidt tot uitdroging en verstoorde vochtbalans. Daarnaast raakt het lichaam uitgeput door het gebruik van glycogeenvoorraden, waardoor de energiereserves afnemen. Deze factoren kunnen een daling van de bloeddruk veroorzaken, wat de bloedcirculatie naar vitale organen zoals de hersenen vermindert.

Na intensieve inspanning wordt het bloed dat naar de spieren stroomde, weer naar andere delen van het lichaam geduwd, wat de bloeddruk verlaagt en duizeligheid veroorzaakt. In medische termen wordt dit "post-race hypotensie" genoemd. Het fenomeen kan worden verminderd door goede voorbereiding, zoals voldoende hydratatie, geschikte voeding en het monitoren van energieverbruik. Dit helpt de kans op foster collapse te verkleinen en de gezondheid van de hardloper te waarborgen.

Waarom gebeurt foster collapse na de finish?

Foster collapse ontstaat vaak doordat het lichaam abrupt stopt na intensieve inspanning. Tijdens het hardlopen stroomt er veel bloed naar de spieren, maar wanneer de activiteit stopt, wordt de bloedcirculatie niet meteen hersteld. Dit kan een bloeddrukval veroorzaken, omdat het bloed tijdelijk niet goed naar vitale organen zoals de hersenen stroomt. Hierdoor ontstaat duizeligheid en verzwakking. Het lichaam heeft tijd nodig om het bloed weer gelijkmatig te verdelen, en zonder deze aanpassing kan een loper tijdelijk ineenstorten, wat resulteert in een ineenstorting net na de finish. De foster collapse verloopt in een aantal fasen, welke dat zijn kun je lezen in dit artikel.

Verschil tussen foster collapse en medische noodgevallen

Foster collapse verschilt van ernstige medische aandoeningen zoals hartfalen of hitte-uitputting. Bij foster collapse gaat het om een tijdelijke bloeddrukval door plotseling stoppen na intensieve inspanning, zonder blijvende schade. In tegenstelling tot hartfalen, waar het hart niet effectief bloed pompt, of hitte-uitputting, waarbij het lichaam oververhit raakt door onvoldoende vocht, is foster collapse meestal kortstondig. Terwijl hartfalen en hitte-uitputting onmiddellijke medische aandacht vereisen, verdwijnt foster collapse vaak vanzelf met rust, hydratatie en herstel, zonder dat er langdurige gezondheidsrisico's zijn. Het is dus belangrijk om het verschil te herkennen tussen deze aandoeningen.

Hoe herken je foster collapse?

Foster collapse is te herkennen aan verschillende symptomen die optreden na het bereiken van de finishlijn.

• Duizeligheid, vaak door een plotselinge daling van de bloeddruk. Dit gaat vaak gepaard met zwakte, wat het moeilijk maakt om op eigen kracht te blijven staan of zelfs rechtop te blijven.
  
• Moeite om te staan is een ander symptoom, omdat de bloedsomloop zich niet snel genoeg aanpast aan de rusttoestand van het lichaam.
  
• Flauwvallen kan in ernstige gevallen optreden als de bloeddruk te laag wordt.
• Misselijkheid kan zich voordoen door een combinatie van uitputting, uitdroging en elektrolytentekort.

Deze symptomen verdwijnen meestal na enkele minuten rust en hydratatie, maar het is belangrijk om goed naar het lichaam te luisteren en extra zorg te dragen voor herstel.

Typische signalen bij hardlopers

Bij hardlopers die foster collapse ervaren, kunnen symptomen optreden:

• Trillen van de spieren of het lichaam optreden door een plotselinge vermoeidheid.
• Ademnood kan zich voordoen door een verstoorde zuurstoftoevoer tijdens of na de race.
• Tijdelijke desoriëntatie is een ander veelvoorkomend signaal, waarbij de loper moeite heeft met het verwerken van de omgeving en tijd.

Deze symptomen zijn meestal tijdelijk en verdwijnen met rust en herstel.

Gevallen en voorbeelden van lopers met Foster Collapse

Er zijn heel wat gevallen bekend van hardlopers die te maken kregen met Foster Collapse en dankzij een onverwoestbare drive om de finish te halen, toch kruipend of rollend probeerden een medaille binnen te slepen. We hebben de bekendste voorbeelden voor je op een rijtje:

1. Gabriela Andersen-Schiess is een van de eerste bekende gevallen en kreeg tijdens haar marathon in Los Angeles in 1984 te maken met Foster Collapse. Gabriela werd in 1 klap beroemd door de schokkende beelden waarbij ze op haar laatste krachten richting de finish bewoog. Bekijk de video van Gabriela Andersen-Schiess op YouTube.
2. Deze Keniaanse loper ging voor een medaille tijdens de 10km in Okpekpe Kenia (2019), maar moest zijn doel vlak voor de finish opgeven ten gevolgen van Foster Collapse. In deze video op Youtube (link) zie je de toch schokkende beelden van de Keniaanse loper die met hulp van een andere loper toch nog kruipend en rollend over de finish komt.
3. Ook Michael Kunyuga kwam de man met de hamer tegen tijdens zijn race in Hannover 2018. Hij haalde de finish uiteindelijk zelf op handen en voeten. Bekijk de video.

Hoe voorkom je foster collapse?

Foster collapse kan worden voorkomen door de juiste voorbereidingen te treffen en bewuste keuzes te maken tijdens en na de race. Hier zijn twee belangrijke tips:

1. Verlaag je tempo gecontroleerd richting de finish: Plotseling stoppen kan leiden tot een scherpe daling van de bloeddruk. Door je tempo geleidelijk te verlagen, geef je je lichaam de kans om zich aan te passen aan de overgang van inspanning naar rust.

2. Blijf in beweging na de finish: Het is essentieel om na de race niet abrupt te stoppen. Blijf rustig wandelen om de bloedcirculatie op gang te houden en te voorkomen dat je flauwvalt door plotselinge veranderingen in de bloeddruk.

Hydratatie en voeding tijdens de race

Zorg ervoor dat je goed gehydrateerd blijft en je elektrolyten aanvult tijdens de race. Drink regelmatig water en gebruik sportdranken of elektrolyttabletten om te voorkomen dat je uitgedroogd raakt en belangrijke zouten verliest. Dit helpt het risico op uitputting en foster collapse te verminderen.

Train je lichaam op herstel

Oefen in je trainingen met langzame afkoelrondes en herstelmethoden zoals lichte jogging of wandelen. Het verbeteren van je cardiovasculaire herstel verhoogt je vermogen om snel van intensieve inspanning naar rust over te schakelen, wat het risico op een bloeddrukval na de finish verkleint.

Wat moet je doen als iemand foster collapse heeft?

Wanneer je een medeloper ziet instorten na de finish, is het belangrijk om snel en rustig te handelen. Foster collapse is meestal tijdelijk, maar het is belangrijk de situatie goed in te schatten en de juiste stappen te nemen.

1. Blijf kalm en bied ondersteuning

Blijf kalm en benader de loper voorzichtig. Laat hen rustig liggen en ondersteun hun hoofd om verdere verwondingen te voorkomen. Het is belangrijk om de benen van de loper iets omhoog te tillen om de bloedcirculatie naar het hoofd te bevorderen. Dit helpt de bloeddruk te stabiliseren en versnelt het herstel. Moedig de loper aan om diep adem te halen en geef hen de tijd om rustig bij te komen.

2. Wanneer moet je 112 bellen?

Hoewel foster collapse meestal vanzelf overgaat met rust, zijn er situaties waarin professionele hulp nodig is. Bel 112 als:

• De loper bewusteloos is
• Bij ernstige ademhalingsmoeilijkheden
• Loper niet snel herstelt na enkele minuten rust
• Bij aanhoudende pijn op de borst
• De loper verward is
• Bij extreme vermoeidheid

Als je twijfelt, bel dan altijd 112. Het is beter om het zekere voor het onzekere te nemen, vooral wanneer er risico is op een onderliggende aandoening zoals hartproblemen of hitte-uitputting, die professionele medische hulp vereisen.

Door rustig en doelgericht te handelen, kun je ervoor zorgen dat de loper snel en veilig herstelt of de nodige medische zorg ontvangt.

Gezond over de finish komen

Foster collapse kan worden voorkomen door gecontroleerd te vertragen, voldoende te hydrateren en je lichaam te trainen voor herstel. Drink voldoende en ga niet meteen liggen na de finish. Vaak vragen vrijwilligers je bij de finish om door te lopen zodat er geen opstopping ontstaat, maar bijkomend voordeel is dat je voorkomt dat je helemaal naar de grond gaat.

Volg je Runner's World al op Instagram en Facebook?