Deze man liep een héél rondje Nederland

Onlangs werd een bijzondere run streak afgesloten met ‘een rondje Nederland’. In dit artikel vertelden we over de groep lopers die 10 mijl liepen in de vorm van Nederland. Hierop kregen wij de volgende reactie van Anton-Jan Thijssen:

Na een duik in ons archief vonden we het unieke verhaal van Anton-Jan Thijssen. In 2015 heeft Runner's World-redacteur Ramiro Ameneiro hem geïnterviewd over deze bijzondere hardlooproute van 2.500 kilometer. Onder de naam Rand van het Land bracht hardloper en blogger Anton-Jan Thijssen hardlopend de rand van ons land in kaart. 'Nederland is veel mooier dan ik dacht'.

Bij het Haus des Zolls in Aachen-Horbach (DE) staat Anton-Jan Thijssen (41) op mij te wachten. AJ, zoals hij vandaag meerdere keren over zichzelf zal spreken, is eigenaar van Partij van de Sport, gedreven verhalenverteller en hardloper. ‘Ja, zo kom je nog eens ergens hè? Had je ooit gedacht dat je hier nog eens zou staan?,’ roept hij vrolijk als ik de autodeur open zwaai.

Thijssens goede humeur geeft de troosteloze aanblik van deze voormalige grenspost nog enigszins glans. Het rode grensgebouw, de deels vergane slagbomen en de Gotische letters op de gevel zijn erfstukken uit lang vervlogen tijden, maar dit grensgebied doet tegelijkertijd denken aan nu. Aan al die ontheemde mensen, op drift door Europa, zoekend naar een veilig heenkomen. Die journaalbeelden staan op mijn netvlies gebrand en krijgen op deze plek een hele andere lading. Want ik sta hier met Thijssen, langs de Duitse grens, vrij en zorgeloos aan het begin van een middag hardlopen van Kerkrade naar Brunssum. Maar blijft dat ook zo, die vrijheid? Misschien krijgen deze slagbomen binnenkort een likje verf en worden ze neergelaten. Of wordt het museum in het Haus des Zolls opgedoekt zodat de grensbewakers van weleer hun intrek kunnen nemen in het gebouw...

Paspoort mee

Zeven kilometer na de start bij de desolate grenspost lopen we door een ogenschijnlijk gewone straat in Kerkrade. Er is alleen iets vreemds aan de hand en ik weet niet wat het is. Tot ineens het kwartje valt. De onderbroken lijn in het midden van de weg scheidt niet alleen de twee rijbanen maar ook twee landen. Aan de ene kant staan uitsluitend Duitse auto’s geparkeerd, aan de overzijde zie je alleen maar Nederlandse kentekens. Rechts lees ik Stahl- und Leichtmetallbau Erich Span op de gevel van een grote loods. Nog geen vijftig meter verderop, aan de linkerkant van dezelfde straat: een poster van een wellustig kijkende en schaars geklede jongedame in de etalage van een speciaalzaak voor: man, vrouw, gay en bdsm. Een opmerkelijk contrast bij de verkenning van de contouren van ons land.

‘Toen ik in januari van dit jaar begon met dit project had ik nooit gedacht dat grenzen zo actueel zouden worden,’ vertelt Thijssen. ‘Ik heb vandaag voor het eerst mijn paspoort bij me. Mijn vrouw vond dat een beetje overdreven. Maar tot voor kort was de oostgrens van Duitsland ook gewoon open. Net als de Hongaarse grens. Wie weet maken wij dat binnenkort ook wel mee dat onze grenzen sluiten.’ Net als Thijssen, heb ik ook mijn paspoort bij me. Zonder het van elkaar te weten, delen we dezelfde zorgen.

Nadat hij in 2014 de OCC – de ‘beginnersversie’ van de Ultra Trail Mont Blanc – had gelopen, vroeg hij zich al snel af: Wat nu? In plaats van ‘verder, hoger, sneller, extremer’, kwam hij op het idee om de grens eens niet fysiek op te zoeken. ‘Ik ben opgegroeid in de grensstreek bij Boxmeer. Ik weet daarom als geen ander dat grenzen bestaan, maar niet altijd zichtbaar zijn. De Rand van ons Land barst van de mooie verhalen en ik ga er rennend naar op zoek; verhalen uit het verleden en heden - van mensen die met me meerennen, van historici of schrijvers, de barman in de lokale kroeg, een boswachter en wat al niet meer. Die verhalen, in woord en beeld, deel ik via mijn blog. Van tevoren verdiep ik me zoveel mogelijk in het gebied waar ik doorheen ga lopen. Dat geeft een etappe een extra dimensie.’ Op mijn vraag of hij niet ergens naar op zoek is, antwoordt hij: ‘Nee, en zit ook niet met allerlei ingewikkelde levensvragen. Dat antwoord ik altijd als iemand denkt dat ik in een midlife crisis zit.’

Thijssen noemt het project een ontdekkingstocht en een verrijking. ‘Nederland is veel mooier dan ik dacht. Zoals het hoge noorden van de provincie Groningen. Die eindeloze vlakte en de overweldigende leegte. Ik voelde me helemaal opgaan in de omgeving, alsof ik zelf niet meer bestond maar onderdeel was van het landschap. Dat heeft diepe indruk op me gemaakt,’ vertelt hij terwijl we onderweg zijn. Bijna ieder weekend loopt hij een etappe, die in lengte variëren van twintig tot tachtig kilometer. Hoeveel hij loopt, is afhankelijk van de route die hij uit kan zetten tussen de start- en finishplaats. Tot nu toe liep hij 45 etappes, met een totaal van 1.850 kilometer. ‘Mijn schatting is dat ik uit ga komen op zo’n 2.500 kilometer. Dat zijn best veel kilometers voor de omtrek van zo’n klein landje.’ Ondertussen lopen we Kerkrade uit. Maar waar we zijn, weet ik niet. Want ik zag net aan de gevel van een huis twee bordjes hangen, Grensstraat en Grenzstrasse. Wie het weet, mag het zeggen.

Afbakeningen

‘Kijk, een grenspaal’ zegt Thijssen en hij wijst naar een vierkant blok beton in de berm. Tijdens het praten en hardlopen onderzoekt Thijssen met een haviksoog de omgeving, zoekend naar tekenen die duiden dat we ons op de rand bevinden. ‘Duitse grenspalen fotografeer ik eigenlijk niet meer, tenzij ze opvallend groot zijn. Helaas zijn er tijdens de Tweede Wereldoorlog veel historische grenspalen door de Duitsers verwijderd. Nederland hoorde bij het Derde Rijk dus waren er geen grenspalen meer nodig, vonden ze. Heel af en toe kom ik langs de Duitse grens echt oude palen tegen - sommige zijn uit 1200 of 1500, uit steen gehouwen en prachtig gedecoreerd. Ik fotografeer wel alle grenspalen tussen Nederland en België. Ze staan er alle 403 nog, van Vaals tot Retranchement in Zeeuws-Vlaanderen. Het is bijzonder dat de markering van de grens met België nog helemaal intact is.’

Inmiddels volgen we hardlopend over een prachtig bospad de rivier Worm, die slingerend een natuurlijke barrière vormt tussen Nederland en Duitsland. We lopen op Duits grondgebied en ik weet dat links Nederland ligt. Zo af en toe ontneemt de dichte begroeiing het zicht op de rivier. Ik denk weer aan de wanhopige vluchtelingen die grenzen proberen over te steken. Ik fantaseer over de grens die hier op enkele meters naast mij loopt, in het midden van de Worm. Hoe kan die grens ooit gesloten worden? Dat is toch ondoenlijk. Of de straat in Kerkrade waar we doorheen liepen? Hoe moet het zijn als er in het midden van de weg een groot hek komt te staan? Dan kan Leichtmetallbauer Erich Span niet meer langs de speciaalzaak voor: hem, haar, gay en bdsm.

We slaan linksaf een pad in, dat omhoog gaat tussen de weilanden door. Nederland of Duitsland, dat maakt niet uit. We zijn in Limburg en dat voelen we aan onze kuiten. Eenmaal boven hebben we een prachtig uitzicht over een plateau. Ik snap wat Thijssen overkwam in Groningen, opgeslokt worden door je omgeving. Ik ervaar hier hetzelfde. Over een smal pad tussen de akkers lopen we in stilte verder. Voor de zoveelste keer vraag ik me af waar we zijn, Nederland of Duitsland, tot ik aan de gevel van het eerste huis dat we tegenkomen een Duitse vlag zie hangen.

‘Hoe dichter mensen op de grens wonen, hoe meer ze, bijvoorbeeld door middel van vlaggen, laten zien bij welk land ze horen. Ik vind dat intrigerend. Sinds de start van dit project ben ik op zoek naar het antwoord op de vraag wat ons tot “Nederlands volk” maakt. Daar fantaseer ik vaak over tijdens het lopen. Wat bindt ons? De taal? Een zogenaamde identiteit? Waarschijnlijk is het veel banaler: we moedigen massaal het Nederlands elftal aan en ’s avonds kijken we met z’n allen naar Hart van Nederland. Veel verder dan dat kom ik niet, omdat ik te veel verschillen ben tegengekomen.’

Thijssen vertelt over zijn etappe van Holwerd (Friesland) naar Lauwersoog (Groningen). Lopend over de dijk van Holwerd riep iedereen die hij tegenkwam ter begroeting vriendelijk: “hoi”. Toen hij de brug naar Lauwersoog had gepasseerd, zei de eerste Groninger die hij tegenkwam: “hallo”. Thijssen: ‘Dat vond ik zo grappig. Waarom kan zoiets simpels als een begroeting zo totaal verschillend zijn? Daar kan ik lang over nadenken.’

Nieuwe woorden

We naderen het einde van de etappe. Ik ben maar één middag onderdeel geweest van dit grote project dat ik voor mezelf De wereld van AJ ben gaan noemen. Het is fascinerend om te horen wat hij tijdens zijn rondgang heeft ontdekt. Zoals het ‘Dodendraad’, een hek tussen Nederland en België dat onder hoogspanning staat, aangelegd in de Eerste Wereldoorlog om ervoor te zorgen dat Belgen niet naar het neutrale Nederland kon vluchten. Of de twee nieuwe woorden die hij aan zijn project koppelt: genietigheid en alibier. ‘Met genietigheid probeer ik het woord nietig, wat ik negatief vind, een positieve lading te geven. Ik heb op plekken gelopen waar ik me echt nietig voelde, door wat zich daar ooit heeft afgespeeld of door de overweldigende natuur, zoals in Groningen. Op zo’n moment kun je je klein, onbeduidend en onbelangrijk voelen. Daar kan ik van genieten - want dat gevoel levert altijd interessante gedachtes op.’ “Alibier” staat voor het biertje dat hij zichzelf na iedere etappe gunt - het biertje dat hij verdiend heeft, omdat hij weer een etappe heeft volbracht.

Als we bij de finishplaats aankomen, vraag ik aan Thijssen wat hij van plan is om volgend jaar te doen. ‘Ik ga sowieso terug naar enkele plaatsen waar ik ben geweest, zoals de Afsluitdijk. Mijn blog over deze etappe heb ik “de Afvaldijk” genoemd, omdat ik er zo ontzettend veel troep tegenkwam; automobilisten gooien onderweg van alles en nog wat uit hun raam, maar ook aan de zeekant spoelt veel rommel aan. Ik wil met een grote groep lopers de Afsluitdijk aflopen, terwijl er een Piaggo driewieler met een open achterkant meerijdt. Daar gooien we dan alle troep in die we onderweg tegenkomen. Nederland is een prachtig land en verdient het om schoon te zijn.’

Klik hier voor een overzicht van alle etappes, verhalen, foto’s en video’s.

Wil jij twee keer per week de beste looptips, motiverende artikelen en fijne winacties ontvangen? Schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief!