Je bent wat je eet: het belang van een goed microbioom

Maak kennis met de wonderlijke wereld van het microbioom: de complete samenleving van micro-organismen in je darmen. Deze samenleving bestaat uit zo’n driehonderd tot vierhonderd verschillende bacteriën die elke dag keihard werken aan je gezondheid. Jouw unieke samenstelling wordt deels bepaald door je DNA-code, maar ook door je dieet. Dit betekent dus dat je invloed kunt uitoefenen op je microbioom. Je kunt jezelf daardoor behoorlijk ziek eten. Wij vroegen microbioloog Koen Venema alles over deze kleine wezentjes en hoe je ze tevreden houdt.

Dit is het belang van een goed microbioom

Het microbioom speelt een grote rol voor je gezondheid. Zo zorgen de bacteriën in jouw poep er met zijn allen voor dat schadelijke bacteriën buiten de deur blijven. ‘Daarnaast produceren ze ook vitamines die wij zelf niet kunnen maken of door onze voeding te weinig binnenkrijgen,’ legt Venema uit. En dat geldt ook voor een belangrijke klasse van stoffen die als verzamelnaam de korteketenvetzuren heeft. ‘Deze stoffen - geproduceerd uit natuurlijke vezels - remmen schadelijke bacteriën af, maar worden vervolgens ook door ons darmepitheel opgenomen.’ Het darmepitheel is de cellaag die de darmwand bedekt en daarmee ongewenste gasten buiten houdt. Een van die stofjes wordt volgens de microbioloog gebruikt als energiebron door het darmepitheel. ‘De rest wordt in de bloedbaan uitgescheiden en komt in het lichaam terecht waar het ook allemaal positieve effecten heeft.’ En op die manier zijn de micro-organismen eigenlijk heel belangrijk voor ons complete metabolisme.

Je microbioom speelt een rol bij gezondheid en ziekte

Alle micro-organismen in onze darmflora spelen dus een belangrijke rol voor gezondheid, maar nu ook steeds vaker bij ziekte. ‘Dit komt omdat wij in de westerse wereld een compleet ander eetpatroon hebben ontwikkeld waardoor ze nu ook een rol spelen bij allemaal ziekteprocessen', legt Venema uit. Sterker nog, verzin maar een ziekte en daar zijn ze bij betrokken. Dit komt volgens Venema doordat ze zowel een interactie met ons immuunsysteem, ons metabolisme en onze hersenen hebben.

Je dieet speelt een grote rol bij gezondheid, ziekte en herstel

Volgens de microbioloog wil dit niet gelijk niet zeggen dat ze de ziekte veroorzaken, maar wel dat ze meespelen bij hoe ziek je wordt en hoe snel je weer opknapt. ‘Dit is afhankelijk van wat die micro-organismen van ons te eten krijgen en hoe die reactie in het lichaam weer zijn weerspiegeling heeft op het ziekteproces.’ Je microbiota zijn namelijk een groepje hongerige beestjes in de darmen en knabbelen aan alles wat jij in je mond hebt gestopt. En op het moment dat jij ze niet genoeg voedzaam eten geeft, heeft dat een direct effect op je gehele gezondheid.

Hier heeft je microbioom een hekel aan

Het is belangrijk om te weten dat je microbioom een hekel heeft aan het zogenoemde ‘westerse voedingspatroon’ wat bestaat uit veel suiker, vet, vlees en weinig groente en fruit. Maar wat is nou de reden dat je ze niet blij maakt met die hamburger? Volgens de microbioloog geven ze de voorkeur aan het opeten van vezels. Dit zijn natuurlijke vezels die van nature in voeding voorkomen. Alleen is dit iets wat in het ‘westerse voedingspatroon’ ontbreekt. En daarmee doe je jezelf én je microbioom tekort.

Eet jij te weinig groente en fruit? Dit gebeurt er dan met je eiwitten

Een voorbeeld: jij eet extra eiwitten voor spiermassa. Nu willen jouw micro-organismen deze eiwitten graag ombouwen in hun eigen bouwstenen zodat ze kunnen groeien, alleen hebben ze hiervoor dieetvezel nodig. Op het moment dat dit er niet is, gaan ze over tot het opeten – ook wel fermenteren - van de eiwitten. Dit zorgt er niet alleen voor dat je niks aan je eiwitten hebt, maar ook dat de micro-organismen toxische componenten produceren. Dit kun je ook wel herkennen aan de rotte eierenlucht die wordt veroorzaakt door deze eiwitfermentatie.

Nu is het natuurlijk zonde dat je niks aan je eiwitten hebt, maar het stofje wat deze stank creëert, zorgt er in hogere concentraties uiteindelijk voor dat je dikke darmkanker kunt krijgen. ‘En zo zijn er allerlei andere stoffen die uiteindelijk uit fermentatie komen die schadelijk zijn voor het lichaam,’ legt Venema uit.

Zo hou je je microbioom tevreden

Ben jij nu extra gemotiveerd om je microbioom tevreden te houden? Weet dat elk micro-organisme anders is met verschillende behoeftes. En dit is precies de reden dat het belangrijk is om gevarieerd te eten. ‘Wanneer je veel variatie hebt in groente en fruit – dus veel verschil in dieetvezel – dan geeft dat een hogere diversiteit van je darmflora.’ In andere woorden: je voorziet allerlei verschillende micro-organismen van voedsel. Hoe hoger die diversiteit, hoe gezonder je bent.

Darmflora optimaliseren

Het is mogelijk om je darmflora te optimaliseren. Zo kun je een FODMAP-dieet proberen om erachter te komen tegen welk type koolhydraat je darmen slecht kunnen. Alleen is het uitvoeren en volhouden van dit dieet erg lastig. Je kunt daarom ook altijd de poepkit van Innerbuddies proberen. Het team van Venema onderzoekt dan je ontlasting op de 35 meest voorkomende bacteriën zodat jij inzicht krijgt welke bacteriën zich in jouw darmen huisvesten. Klinkt goed!

Het is belangrijk om goed voor jezelf en je samenleving van micro-organismen te zorgen. Weet dat ze dol zijn op vitamines en dieetvezels en dit krijg je pas voldoende binnen door een gevarieerd dieet met veel verse groente, fruit, granen en noten. Gemotiveerd geraakt? Deze ingrediënten in het bijzonder versterken je darmflora.