Dit kun jij zelf doen voor meer biodiversiteit

Vandaag (5 juni) is het Wereldmilieudag. We weten allemaal dat in de natuur zijn je gelukkiger en gezonder maakt, maar tegelijkertijd is het geen geheim dat er nog heel wat moet gebeuren voordat we de klimaatdoelen halen. Maar gelukkig zijn er ook een aantal dingen die je zelf kunt doen om het milieu een handje te helpen.

Weet je nog, toen we vorig jaar massaal ‘A Life on Our Planet’ keken? In deze natuurdocu kijkt de wereldberoemde bioloog David Attenborough, terug op hoe de biodiversiteit veranderd is tijdens zijn leven en loopbaan. Hij vertelt hoe het verlies van biodiversiteit ervoor zorgt dat systemen die het klimaat in stand houden, zoals bijvoorbeeld de water- en koolstofkringloop, verstoord raken.

De docu eindigt dan ook met de boodschap dat we dit doemscenario kunnen tegenhouden, en zelfs kunnen omdraaien, als we ervoor zorgen dat er meer biodiversiteit is.

Wat is biodiversiteit?

Uit onderzoek dat Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel publiceerde, blijkt dat bijna twee derde van de Nederlanders niet weet wat biodiversiteit is. ‘Biodiversiteit is een verzamelnaam voor alle vormen van leven op aarde, en de samen werking daartussen’, vertelde bioloog en hoogleraar ecologie Louise Vet in het programma ‘De Nieuws BV’ op Radio 1. Prof. dr. Vet is voormalig directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en stond in 2018 bovenaan 'de Duurzame 100' van Trouw.

De samenwerking van planten, dieren en micro-organismen zoals bacteriën en schimmels zorgen dus ervoor dat ecosystemen in evenwicht blijven. Vet: 'Ook mensen zijn natuurlijk afhankelijk van deze systemen, die fijnstof opnemen, de lucht reinigen en grondwater zuiveren. Hoe minder soorten er zijn, hoe minder veerkrachtig een ecosysteem is.’

Zo zetten bomen koolstofdioxide om in zuurstof en voorkomen vissen en waterplanten algengroei, waardoor grondwater schoon en helder wordt. Daarnaast komt al ons eten - direct of indirect - uit de natuur. Voldoende biodiversiteit zorgt dus dat we zuurstof, water en voedsel hebben, en verlies van biodiversiteit heeft op de lange termijn ook voor ons gevolgen.

Geen verloren zaak

Maar gelukkig is er ook goed nieuws: biodiversiteit is flexibel en zal weer toenemen - als het daar de kans voor krijgt. 'Als wij ruimte maken en de juiste omstandigheden creëeren voor micro-organismen, komen een hoop soorten vanzelf weer terug', legde Vet uit. 'Sommige soorten zijn voor altijd verdwenen, en dat is op zich geen drama. Maar je kunt het systeem niet oneindig blijven uitkleden zonder dat je er zelf de consequenties van merkt.'

Maak grijs groener

Daarom lanceerde Deltaplan Biodiversiteitsherstel de campagne ‘Maak Grijs Groener’, om het belang van biodiversiteit naar voren te schuiven en concrete tips te geven hoe jij hieraan kunt bijdragen. De afgelopen tien jaar is het aantal wilde dieren in Nederland met veertig procent afgenomen, wordt de helft van de bijensoorten bedreigd en zijn 46 soorten al volledig uit ons land verdwenen.

Oké, biodiversiteit is dus belangrijk voor het klimaat en onszelf, we kunnen zelf actie ondernemen en als we dat niet doen, staat de volgende generaties geen rooskleurig scenario te wachten. De logische, volgende vraag is dus: wat kan ik doen? Wij hebben een aantal tips waar je dít weekend nog mee aan de bak kan, voor je op een rijtje gezet. Komt 'ie:

De tekst gaat verder onder de video.

Tips voor een duurzame kledingkast

Dit kun jij doen vanaf je balkon

Plant inheemse bloemen en planten

Meer bloemen en planten zijn op zichzelf al goed voor de luchtkwaliteit, maar ze trekken ook andere micro-organismen aan: insecten. Veel Nederlandse insectensoorten zijn afhankelijk van inheemse planten. Dat wil zeggen: planten die van oudsher in Nederland voorkomen of hier gekweekt zijn. Ga dus voor een inheemse plant of bloem als je je balkon- of tuincollectie wil uitbreiden, in plaats van soorten uit verre landen. Je (thuis)kantoor groener maken is overigens niet alleen goed voor biodiversiteit, maar ook voor je gezondheid.

Hang een nestkastje op

Voor vogels en vleermuizen is het steeds lastiger om een geschikte plek voor een nestje te vinden in een stad. Een nestkastje kan daarbij helpen, en hang je eenvoudig op in je tuin of bij het balkon.

Dit kun je doen in je tuin

Maak een composthoop

Je hoeft nooit de groencontainer te legen (of je hebt minder restafval, als je geen groencontainer hebt) én je creëert een walhalla voor een hoop organismen erdoor: een composthoop. Je bent van je tuinafval en GFT af, om vervolgens de compost te gebruiken als natuurlijke bemesting voor de tuin. Een composthoop is ook een thuis voor bijvoorbeeld egels en hommels.

Installeer een insectenhotel

Ook insecten hebben steeds minder plek om hun eitjes te leggen. Een goed gebouwd insectenhotel biedt een veilige plaats voor de eitjes van bijen en andere insecten.

Gebruik geen synthetische onkruidverdelger

Sommige onkruidverdelgers hebben een vervelende bijwerking, waarvan niet iedereen zich bewust is. Vooral als het product niet volgens de handleiding wordt gebruikt, doodt het meer dan alleen het plantje dat jij liever niet in je tuin hebt: het doodt soms ook andere plant- en diersoorten. Trek daarom onkruid het liefst uit met de hand of gebruik een borstel. Als dat niet werkt, ga dan voor een biologische bestrijder.

Vervang tegels voor bloemperken

In een tuin met alleen tegels en een (kunst)grasmat vind je niet veel biodiversiteit. Plant daarom meer bloemperken: insecten eten ervan, vogels schuilen erin en het ziet er prachtig uit.

Tel vlinders in je tuin

Ja, het helpt écht: vlinders tellen. Het tellen van vlinders helpt het aantal dagvlinders in Nederland in kaart te brengen en te beschermen. Doe jij mee met de volgende tuinvlindertelling van de Vlinderstichting?

Houd het donker

’s Nachts je tuin verlichten is (op een paar zomeravonden na) onnodig, kost energie én verstoort het ritme van dieren zoals vleermuizen en nachtvlinders. Ook dieren die ’s nachts niet actief zijn hebben last van het licht. Laat de lampjes dus achterwege als je 's avonds niet in de tuin bent, of kies voor een lamp met bewegingssensor.

Meer doen?

Natuurlijk kun je nog veel meer doen, op een grotere schaal dan alleen je eigen woning. Kijk samen met je buren bijvoorbeeld naar wat er beter kan in de straat, binnen de gemeente en daarbuiten. Check www.samenvoorbiodiversiteit.nl voor meer informatie en concrete actiepunten bij ieder level. Verder help je het klimaat ook door je leefstijl te verduurzamen, minder plastic te verbruiken, duurzaam te bankieren of over te schakelen op groene stroom.

Daarnaast is er bij jou in de buurt vast een project dat zich inzet voor een groenere omgeving en dat je hulp goed kan gebruiken - zulke lokale projecten zijn vaak afhankelijk van vrijwilligers. Op de website van de Groene Vrienden zie je per gemeente welke projecten er in jouw omgeving zijn. Afval rapen is ook altijd een goede optie - combineer het met je wandeling of duurloop, en je hebt twee vliegen in één klap.

Volgens Louise Vet moeten ook multinationals en overheden drastische veranderingen doorvoeren om het verlies van biodiversiteit tegen te gaan, de landbouw te verduurzamen en het gebruik van fossiele brandstoffen terug te schroeven. Begin bij jezelf, ga met elkaar in gesprek, geef het goede voorbeeld en houd bedrijven verantwoordelijk. Alle bee(s)tjes helpen.