Is het wel relevant om het testosteronlevel te meten bij atleten?

Vorige week kreeg middellangeafstandsloper Caster Semenya (alsnog) gelijk van het Europees Hof van de Rechten voor de Mens: het bleek onterecht dat de World Athletics vrouwelijke atleten verplicht om testosteron remmers te slikken om deel te kunnen nemen aan wedstrijden. Maar hoe relevant is het eigenlijk om te focussen op testosteron levels? Eerder schreven we over wat de invloed van testosteron is op je loopprestaties.

Testosteron en geslacht

Door biologische verschillen tussen mannen en vrouwen, hebben de meeste mannen een fysiek voordeel ten opzichte van de meeste vrouwen. Denk aan meer spierkracht, een grotere longinhoud, of andere genetische verschillen. Omdat het lastig is om de invloed van testosteron afzonderlijk te onderzoeken, is er nog geen wetenschappelijke consensus over hoe belangrijk de rol van dit hormoon precies is bij sportprestaties.

Daarnaast worden veel fysieke factoren ook beïnvloed door hoe je traint, eet en leeft. In 'The Gender Games', een aflevering van VPRO Tegenlicht, komt naar voren dat dit ook geldt voor de rol van testosteron in relatie tot geslacht; om te bepalen hoe mannelijk of vrouwelijk iemand is. Aangezien dit nog onduidelijk is, kun je je afvragen hoe constructief de regels van World Athletics zijn. Dit artikel van The Conversation neemt dit besluit onder de loep aan de hand van een aantal punten.

Het verschil tussen gender en geslacht

Wat dit onderwerp enorm complex maakt, is dat gender en geslacht vaak door elkaar gehaald worden. Geslacht verwijst naar met welke fysieke kenmerken je geboren bent (genen, klieren, etc.), terwijl gender gaat over hoe je je identificeert; welke sociale rol je aanneemt in de maatschappij.

Maar toen regels en categorieën in de jaren zestig werden opgesteld in de atletiek, keek men alleen op een binaire manier naar geslacht. Wat de kenmerken hiervoor waren of zijn, is nooit vastgelegd. Ook biologisch gezien zijn er een heel aantal fysieke variaties waardoor iemand niet aan de biologische definitie van 'man' of 'vrouw' past. Denk aan het Androgeen ongevoeligheidssyndroom, bijvoorbeeld. Dan ben je genetisch gezien een man, maar omdat je lichaam ongevoelig is voor mannelijke hormonen, ontwikkelt je lichaam zich als vrouw.

Zo identificeert Semenya zich ook als vrouw, maar heeft ze ook een intersekse variatie. Sommigen zullen zeggen dat het niet eerlijk is als zij meeloopt in een competitie, maar zoals het Europees Hof oordeelde, is het ook niet eerlijk dat Semenya gediscrimineerd wordt om hoe haar lichaam zich van nature ontwikkelt.

Sport en inclusiviteit

Daarnaast heeft niemand het over natuurlijke fysieke voordelen bij mannelijke atleten en zit Semenyas testosteron level veel dichterbij dat van een vrouw, dan bij dat van een man. De (mannelijke) Finse skiër Eero Mäntyranta had een genetische mutatie waardoor hij aanzienlijk (25 tot 50 procent) meer rode bloedcellen had, omdat hij van nature veel van het bloedhormoon erythropoetine aanmaakte - beter bekend als EPO. Hij won verschillende Olympische medailles met deze natuurlijke vorm van doping.

Hoe je er ook in staat: het geval van Semenya, maar ook van een heel aantal andere atleten die recht hebben om deel te nemen aan sport en competities, is een kans om te onderzoeken hoe iedereen zou kunnen deelnemen aan sport en sportcompetities.