Alles wat je wilt weten over atletiek: de looponderdelen

Naar atletiek kijken is de afgelopen jaren steeds populairder geworden. Niet zo gek als je ziet wat onze toppers zoals Femke Bol en Sifan Hassan keer op keer weer uit de kast weten te halen. De Olympische Spelen van Parijs hebben in 2024 een recordaantal kijkers aangetrokken, ook op de atletiekonderdelen. Ben je nieuw in de atletiekwereld en weet je nog niet helemaal wat je kunt verwachten? In dit artikel vind je de basis van wat je moet weten wanneer je op de bank ploft voor een sessie atletiek. Veel kijkplezier!

Wil je je nieuwe atletiekkennis gelijk testen? Kijk dan tussen 13 en 21 september naar de WK atletiek 2025 in Tokio!

De atletiekbaan

We beginnen bij het begin: de atletiekbaan. Een rondje op de binnenste baan is 400m, en er zijn normaliter 4 tot 9 banen. Een moderne atletiekbaan heeft een rechte sprintbaan voor onderdelen t/m 110m, en een rondbaan voor alle langere afstanden. Atleten lopen tegen de klok in en finishen bij de overgang van het rechte einde naar de bocht.

In het midden of langs de zijkanten is er voldoende ruimte voor de werp- en springonderdelen.

100 meter

De winnaars van de kortste race op de Olympische Spelen worden beschouwd als de snelste mannen en vrouwen ter wereld. De race wordt in een rechte lijn langs de homestretch gelopen.

Hoewel valse starts - één of meer atleten die starten voordat het startschot is afgevuurd - in elke race kunnen voorkomen, komen ze het vaakst voor bij de 100 meter. Sensoren in de startblokken die door sprinters worden gebruikt, vertellen de scheidsrechters of de handen van een loper de grond hebben verlaten of dat de voeten te vroeg uit de startblokken komen. Lopers worden gediskwalificeerd na één valse start.

Wereldrecord
Vrouwen: 10,49 - Florence Griffith-Joyner
Mannen: 9,58 - Usain Bolt

Nederlands record
Vrouwen: 10,81 - Dafne Schippers
Mannen: 9,91 - Churandy Martina

200 meter

Deze race bestaat uit een halve ronde, te beginnen aan het einde van de backstretch. De atleten moeten gedurende de race in hun toegewezen baan blijven. Daarom wordt er gebruik gemaakt van een gespreide start. Dit houdt in dat de atleten die in de buitenste banen starten verder naar voren starten dan de atleten in de binnenste baan. Uiteindelijk lopen ze allemaal dezelfde afstand maar de ene atleet loopt een krappere bocht dat de ander.

Wereldrecord
Vrouwen: 21,34 - Florence Griffith-Joyner
Mannen: 19,19 - Usain Bolt

Nederlands record
Vrouwen: 21,63 - Dafne Schippers
Mannen: 19,81 - Churandy Martina

400 meter

De 400 wordt beschouwd als de langste sprint en bestaat uit één ronde over de atletiekbaan. Net als bij de kortere sprints blijven de lopers de hele race in hun toegewezen baan. De start is gespreid zodat elke loper de juiste afstand aflegt.

Door de gespreide start kan het moeilijk zijn om te zien wie er voor ligt. Tegen de tijd dat de lopers de homestretch ingaan, met nog ongeveer 100 meter te gaan, hebben ze bijna dezelfde afstand gelopen, waardoor het mogelijk is om de leiders te bepalen. De laatste 100 meter wordt als het zwaarste stuk gezien. Vaak zie je dat de lopers daar ontzettend verzuren en is het de vraag wie het langst zijn snelheid vast kan houden

Wereldrecord
Vrouwen: 47,60 - Marita Koch
Mannen: 43,03 - Wayde van Niekerk

Nederlands record
Vrouwen: 49,44 - Femke Bol
Mannen: 44,48 - Liemarvin Bonevacia

800 meter

Deze race van twee ronden heeft een gespreide start, maar na 100 meter breken de atleten naar de binnenste banen en lopen ze de race als een groep.

De 800 vereist zowel snelheid als uithoudingsvermogen, maar ook tactisch inzicht. Het is de enige race op de middellange afstand waarbij topatleten meestal de eerste helft van de race sneller lopen dan de tweede helft. Het verdelen van de energie op een 800 meter is de sleutel tot een optimale prestatie. Iets langzamer starten en ruimte houden voor een eindsprint naar de finish is vaak doorslaggevend voor de winst.

Wereldrecord
Vrouwen: 1.53,28 - Jarmila Kratochviloa
Mannen: 1.40,91 - David Rudisha

Nederlands record
Vrouwen: 1.55,54 - Ellen van Langen
Mannen: 1.43,45 - Bram Som

1500 meter

De 1500m, ook wel metrische mijl genoemd, is drie en driekwart ronde op de baan, en daarmee een middellange afstand. Dit looponderdeel geldt zowel fysiek als mentaal als erg zwaar omdat tactisch inzicht en mentale kracht van de atleten cruciaal zijn.

Wereldrecord
Vrouwen: 3.49,04 - Faith Kipyegon
Mannen: 3.26,00 - Hicham El Guerrouj

Nederlands record
Vrouwen: 3.51,95 - Sifan Hassan
Mannen: 3.31,25 - Niels Laros

5000 meter

Deze race van 12,5 ronden begint op de backstretch. Het tempo kan in het begin vrij laag liggen, zeker op toernooien waar geen hazen zijn. Later wordt het tempo opgevoerd en wordt het een afvalrace waarbij meestal de sterkste loper overblijft als winnaar.

Wereldrecord
Vrouwen: 14.00,21 - Gudaf Tsegay
Mannen: 12.35,36 - Joshua Cheptegei

Nederlands record
Vrouwen: 14.13,42 - Sifan Hassan
Mannen: 13.05,66 - Mike Foppen

10.000 meter

Ja, je hebt het goed uitgerekend - wat op de weg een 10km is, heet op de baan een 10.000 meter. Dat houdt in dat je 25 rondjes over de atletiekbaan loopt. Net als bij de 5000m is de tweede helft van deze race meestal veel sneller dan de eerste helft. Topatleten die geen sterke eindsprint hebben, zullen het tempo opvoeren in de laatste twee of drie kilometer om de andere atleten uit te putten. De laatste ronde van de winnaar wordt vaak net zo snel gelopen als de laatste ronde van de 1500.

Wereldrecord
Vrouwen: 28.54,14 - Beatrice Chebet
Mannen: 26.11,00 - Joshua Cheptegei

Nederlands record
Vrouwen: 29.06,82 - Sifan Hassan
Mannen: 27.26,29 - Kamiel Maase

100 meter/ 110 meter horden

Op dit onderdeel lopen mannen en vrouwen verschillende afstanden, wel allemaal over 10 horden. De grotere afstand voor de mannen heeft te maken met een langere pas tussen de horden.

De horden voor de dames zijn 84cm hoog, voor de heren 106cm. Atleten krijgen geen straf als ze de horden raken of zelfs omgooien, ook al helpt dit natuurlijk niet om sneller bij de finish te komen.

Wereldrecord
Vrouwen: 12,12 - Tobi Amusan
Mannen: 12,80 - Aries Merritt

Nederlands record
Vrouwen: 12,28 - Nadine Visser
Mannen: 13,15 - Robin Korving

400 meter horden

Alsof een sprint van één ronde nog niet uitdagend genoeg is, komen er bij dit onderdeel ook nog eens 10 horden bij. Voor mannen zijn de horden 91,44cm, voor vrouwen 76,20cm.

Net als bij de 400m wordt deze race volledig in banen gelopen vanuit een gespreide start. Hier is wel al snel duidelijk wie de leiding heeft - kijk wie het eerst de horden neemt. Veel atleten houden een vast ritme aan qua passen, bijvoorbeeld 14 passen tussen de horden, om goed uit te komen voor de volgende horde. Tegen het einde van de race raakt met echter vermoeid waardoor dit steeds moeilijker wordt. Daarom is het belangrijk dat je met beide benen over een horde kunt stappen.

Wereldrecord
Vrouwen: 50,65 - Sydney McLaughlin
Mannen: 45,94 - Karsten Warholm

Nederlands record
Vrouwen: 50,95 - Femke Bol
Mannen: 48,36 - Nick Smidt

Lees ook: Alles over hordlopen

3000 meter steeplechase

Deze race vindt zijn oorsprong in paardenraces tussen Ierse steden, waarbij kerktorens werden gebruikt als visuele hulpmiddelen en hindernissen zoals hekken en beekjes om overheen te springen. In de jaren 1860 werd een soortgelijk hardloopwedstrijd geïntroduceerd als een cross-country race.

In een moderne steeplechase nemen de atleten in totaal 28 horden en zeven watersprongen. De race bestaat uit zeven volledige ronden over het circuit plus de resterende afstand, zoals bepaald door de plaatsing van de watersprong, om in totaal 3.000 meter af te leggen. Na de start zijn er geen sprongen totdat de atleten de finishlijn voor de eerste keer passeren. Vanaf daar gaan de atleten de waterhindernis en sprongen in de laatste zeven ronden te lijf.

De horden voor de vrouwen- en mannenwedstrijden zijn 76,20cm en 91,44cm hoog. De waterbak ligt achter de vierde horde, is achter de balk zo'n 90cm diep en loopt schuin omhoog naar het baanoppervlak. De meeste atleten halen de watersprong door met één voet bovenop de balk te landen en met de andere voet in de buurt van het ondiepe uiteinde van de waterbak te landen. Ook andere opties zijn toegestaan.

Wereldrecord
Vrouwen: 8.44,32 - Beatrice Chepkoech
Mannen: 7.52,11 - Lamecha Girma

Nederlands record
Vrouwen: 9.27,38 - Irene van der Reijken
Mannen: 8.04,95 - Simon Vroemen

4 x 100 meter (estafette)

Teams van vier doen mee aan deze race van één ronde. De teams blijven de hele tijd in hun toegewezen baan.

De eerste atleet start in blokken en houdt een estafettestokje vast. Het stokje moet worden doorgegeven van de ene atleet naar de volgende binnen een zone van 20 meter die zich uitstrekt van 10 meter voor elke 100-meter markering tot 10 meter erna. De tweede, derde en vierde atleten gebruiken een lopende start, die 10 meter voor het begin van de wisselzone mag beginnen.

Omdat de atleten zo snel gaan, kan het moeilijk zijn om het stokje netjes af te geven in de wisselzone. Teams worden gediskwalificeerd als ze het stokje buiten de wisselzone afgeven. Een gevallen baton is niet automatisch reden voor diskwalificatie, maar het kost vaak zoveel tijd, dat je waarschijnlijk kansloos ben voor een goede klassering.

Wereldrecord
Vrouwen: 40,82 - Verenigde Staten: Tianna Madison, Allyson Felix, Bianca Knight, Carmelita Jeter
Mannen: 36,84 - Jamaica: Nesta Carter, Michael Frater, Yohan Blake, Usain Bolt

Nederlands record
Vrouwen: 42,04 - Jamile Samuel, Dafne Schippers, Tessa van Schagen, Naomi Sedney
Mannen: 37,87 - Nsikak Ekpo, Taymir Burnet, Xavi Mo-Ajok, Elvis Afrifa

4 x 400 meter (estafette)

Voor deze race van vier ronden starten de eerste atleten in verschillende banen en lopen hun ronde volledig in hun eigen baan. De eerste wissel vindt plaats in de toegewezen baan van het team, maar atleet van de tweede ronde mag na 100 meter naar de binnenbaan. De tweede en derde wissel vinden plaats bij de finish, waarbij de teams zich opstellen op basis van de doorkomst bij de 200 meter lijn van de vorige loper.

Wereldrecord
Vrouwen: 3.15,17 - Sovjet-Unie
Mannen: 2.54,29 - Verenigde Staten

Nederlands record
Vrouwen: 3.19,50 - Lieke Klaver, Cathelijn Peeters, Lisanne de Witte, Femke Bol
Mannen: 2.57,18 - Liemarvin Bonevacia, Terrence Agard, Tony van Diepen, Ramsey Angela

Volg je Runner's World al op Instagram, TikTok, Strava en Facebook?