Runner's World Retro: Ellen van Langen en de kunst van pieken op het juiste moment

De Olympische Spelen van Parijs komen eraan. Terwijl de atleten zich massaal voorbereiden om misschien wel geschiedenis te schrijven, duiken we bij Runner's World de geschiedenisboeken in. Welke verhalen hebben de tand des tijds doorstaan en welke verhalen kunnen deze zomer aan dat lijstje worden toegevoegd? In deze aflevering van Runner's World Retro: de gouden race van Ellen van Langen in Barcelona 1992.

Laat begonnen vanuit het voetbal

Ellen van Langen begon relatief laat met hardlopen. Ze groeide op in Twente en speelde eerst voetbal bij Quick'20 in Oldenzaal. Daar viel haar loopvermogen al op, waardoor ze als rechtsbuiten werd opgesteld. Op aanraden van haar gymleraar begon ze uiteindelijk op haar 19e met atletiek. Eerst deed ze dit nog in combinatie met voetbal, maar na twee jaar de sporten te combineren koos ze toch voor het hardlopen. Niet zonder succes, want een jaar na die keuze stond ze al in de finale van de Nederlandse kampioenschappen over 800 meter. Een jaar later, in 1989, werd ze voor het eerst Nederlands Kampioen op die afstand. Ook werd ze in 1990 vierde op de EK atletiek.

Harde eindsprints en blessureleed

De carrière van Ellen van Langen was niet zonder blessureleed. Het zou kunnen liggen aan het feit dat ze pas relatief laat begon met topsport natuurlijk. Anderzijds zou ook haar manier van trainen hiermee te maken kunnen hebben. Van Langen trainde hard, zo stond ze erom bekend haar trainingen altijd af te sluiten met 80 meter all-out, gewoon als eindsprintje. Hierdoor werd de eindsprint haar wapen, maar dat kwam wellicht wel met de prijs van blessureleed. Door blessures kon ze bijvoorbeeld niet presteren op de WK van 1991 en zelfs een half jaar voor de Spelen was ze nog zo geblesseerd dat ze hooguit een paar minuten kon dribbelen.

Op het juiste moment...

In het voorjaar van 1992 was Ellen van Langen dus nog niet geplaatst voor de Spelen, ze had de olympische limiet nog niet gelopen. Pas in juni 1992 begon ze in vorm te komen en liep ze meteen een Nederlands record van 1.56,68. De beste wereldseizoenstijd tot dan toe. Daarmee was ze geplaatst voor de Spelen en behoorde ze ook meteen tot één van de medaillekandidates.

In Barcelona moest Van Langen, zoals dat tegenwoordig nog steeds gaat, eerst de series en de halve finale lopen. Deze kwam ze steeds als tweede door. De concurrentes hadden door dat ze precies op het juiste moment in vorm was gekomen en vreesden voor haar sterke eindsprint. De Russen stonden die 3 augustus 1992 met maar liefst drie dames aan de start en besloten hun tactiek aan te passen aan de sterke Nederlandse. Het idee was dat ze haar al kapot moesten lopen voor van Langen haar eindsprint in kon zetten. De Russin Nurutdinova, wereldkampioene van 1991, startte ongekend snel en pakte de kop. Van Langen liep in baan 7 met de twee Russische concurrentes om haar heen en had het idee dat ze hard startte doordat ze ver voor de Russen uitliep. Dat viel hard tegen, want ze kwam na 100 meter op de zesde plek in de race terecht, ze was gefopt door de Russinnen. Na 400 meter kwam Nurutdinova door in 55,73, ongekend snel. Ellen van Langen hing echter nog achter in de groep op een zesde plek.

...op de juiste plek

Bij het ingaan van de laatste bocht lag ze nog op de vijfde plek, maar toen gebeurde iets eigenaardigs. Alle concurrentes waaierden in de bocht uit richting baan 2, wellicht om de eindsprint van Van Langen op te vangen. Hierdoor lag de binnenbaan voor haar open. Zo kon ze zonder een meter extra te lopen binnendoor piepen naar plek twee. Op het laatste rechte stuk gebeurde hetzelfde nog een keer. Bij het opdraaien van het rechte stuk week koploopster Nurutdinova uit naar baan 2 waardoor Van Langen rechtdoor kon sprinten en zo zonder 'vuile meters' de overwinning kon pakken. Ze won de race in een tijd van 1.55,54, een Nederlands record dat bijna 32 jaar na dato nog steeds staat.

In één klap beroemd in Nederland

Nederland had nog niet veel gepresteerd die Spelen, zeker niet als je het vergelijkt met de medailleregen waar we tegenwoordig op rekenen. De enige andere gouden medaille voor Nederland tijdens de Spelen in Barcelona was voor de springruiters. Zo werd Ellen van Langen dus in één klap wereldberoemd in Nederland. Ze probeerde nog een ererondje te lopen over de baan, maar lopen ging nauwelijks nog na zo'n inspanning. Ze kreeg vlak na de race zelfs haar armen amper nog omhoog. Even later bij toen nog NOS-verslaggever Sierd de Vos werd haar toenmalige vriend Hans Koeleman gebeld met een apparaat wat toen een mobiele telefoon werd genoemd. Haar eerste woorden 'Hey liefie, heb je het gezien?' werden later nog gebruikt in een reclame voor het gebruik van mobiele telefoons.

Kijktip: In deze aflevering van Andere Tijden Sport wordt de hele race gereconstrueerd.

De Femke Bol van toen?

Deze gouden medaille was de eerste Nederlandse gouden medaille op een looponderdeel sinds Fanny Blankers-Koen in 1948 (daarover later in deze serie meer) en de laatste tot Sifan Hassan in 2021 (ook daarover later meer). In veel opzichten doet de Ellen van Langen van toen wel een beetje denken aan de Femke Bol van nu als je kijkt naar hoe onbevangen en vrolijk ze haar interviews doet en hoe ze eigenlijk ook zichzelf lijkt te verbazen met haar ongekende prestaties.

De prestatie die ze daar in Barcelona heeft geleverd heeft ze echter nooit meer geëvenaard. De rest van haar carrière stond eigenlijk vooral in het teken van blessureleed. Zo haalde ze onder andere de Spelen van Atlanta 1996 niet door een blessure en uiteindelijk stopte ze in 1998 definitief met atletiek. Na jarenlang atleten te managen, is ze tegenwoordig evenementenorganisator in de atletiek.

Volg je Runner's World al op Instagram en Facebook?