Dit waren de (sport)voedingshypes van 1995 tot en met nu

Dit jaar bestaat Runner's World 30 jaar. In ons jubileumnummer blikken we terug én vooruit op 30 jaar hardlopen. We delen een fragment uit het stuk '(sport)voedingshypes van 1995 tot nu toe'. Je leest het hele stuk nu in ons jubileumnummer.

Anno 2024 worden we gebombardeerd met high protein producten, producten die geen gluten bevatten en alles wat vegetarisch dan wel veganistisch is. Sportdrank is niet meer weg te denken uit sportkantines en vrijwel elke sporter heeft weleens gehoord van het woordje 'ketonen'. Als we inzoomen op de afgelopen 30 jaar van sportvoeding komen we, tussen 1995 en nu, meer van deze nieuwe uitvindingen, hypes en trends tegen. Welke zijn blijven hangen en welke zien we liever weer verdwijnen? En hoe is Nederland in de ban geraakt van sportvoeding?

Sportvoedingshypes van 1995 tot en met nu

De basis: de Schijf van Vijf

Eet gevarieerd, geniet met mate en zorg voor voldoende inname van groenten en fruit. Adviezen die in de afgelopen 30 jaar niet veranderd zijn. Toch is het advies van het Voedingscentrum de afgelopen 30 jaar wel degelijk gewijzigd. Naast adviezen over wát we zouden moeten eten zijn er nu ook richtlijnen omtrent duurzaamheid en de herkomst van eten.

De Schijf van Vijf komt uit 1953. Bedacht door Cees den Hartog die geïnspireerd was door het Amerikaanse ‘Wheel of good eating’. Het doel van de Schijf was, en is nog steeds, om ervoor te zorgen dat mensen gezond(er) eten. In de ruim 70 jaar dat de Schijf bestaat zijn er wel wat veranderingen geweest in de adviezen die we kregen.

De Schijf van Vijf zoals we die nu kennen is in 2016 geïntroduceerd. De adviezen richten zich op het voorkomen van chronische ziekten en zorgen ervoor dat we alle voedingsstoffen binnenkrijgen die we nodig hebben. Deze vernieuwde Schijf houdt rekening met gezond én duurzaam eten. Er is nu een duidelijk advies voor de maximale inname van vlees en vis. Peulvruchten en noten krijgen juist meer aandacht: daarvan zouden we meer mogen eten. En hoewel zuivel nog steeds voorkomt in de Schijf van Vijf is het advies nu: niet meer dan nodig.

In 1991 spraken we nog over de Voedingswijzer. Een driedimensionaalbeeld met vier vlakken en een vlaggetje voor vocht. Het verschil met de Schijf van vóór 1991 was dat er geen foute en goede producten meer waren, maar dat het voortaan ging om het hele eetpatroon. Met de Voedingswijzer kwamen er ook 10 spelregels. Eet gevarieerd, wees matig met vet en zuinig met zout en denk aan vezels, de hoeveelheid eetmomenten, de hoeveelheid vocht, je gewicht, voedselveiligheid en lees de etiketten. In 1991 werd gelijktijdig de EetMeter gelanceerd. Je kreeg een floppy (ook wel een diskette genoemd, een oud opslagmedium) voor je PC waarop je een eetdagboek kon bijhouden.

In 2004 werd besloten toch weer terug te gaan naar de Schijf van Vijf. Dit icoon bleek voor mensen meer aansprekend dan de Voedingswijzer. Veel veranderde er niet. De 10 spelregels werden er vijf en er kwam een website. Wel was er al meer aandacht voor duurzaamheid en de herkomst van voeding. Bekende slogans van die tijd: weet jij waar je zalmmoot gezwommen heeft? En ‘weet jij hoeveel ruimte je schnitzel heeft gehad’?

Glutenvrij en vegan = gezond?

Twee voedingshypes die de laatste 30 jaar een enorme vlucht hebben genomen zijn glutenvrije en vegan voeding. Tot net na de eeuwwisseling was het lastig om glutenvrije producten te vinden als je een glutenallergie of intolerantie had. Alleen in speciaal winkels vond je (peperduur) glutenvrij brood en de supermarkt verkocht maar een handjevol glutenvrije producten. Tegenwoordig zijn glutenvrije pasta, brood, snacks, koekjes en gebakjes overal verkrijgbaar. Zelfs producten die van nature geen gluten bevatten krijgen een stickertje met ‘glutenvrij’ om aan te haken bij het idee dat glutenvrij gezonder is. Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is dat aantoont dat het minderen met gluten beter is voor je gezondheid als je geen allergie of intolerantie hebt of gevoelig bent voor gluten.
Vergelijkbaar is de trend om vegan te eten. Mensen die minder dierlijke producten willen gaan eten uit duurzame overwegingen hebben nu veel meer keuze in de winkel dan 30 jaar geleden. Vrijwel elk soort vis- of vleesproduct (zelfs rookworsten, vissticks en sashimi) hebben een veganistisch alternatief dat in ieder geval qua smaak (maar niet altijd qua voedingswaarden) de dierlijke variant nabootst. Gek genoeg wordt vegan ook vaak direct geassocieerd met gezond. En waar peulvruchten zeker een betere keuze zijn dan een rookworst is een bewerkte vegan schnitzel doorgaans niet beter voor je gezondheid dan een stukje onbewerkte kipfilet.

Lees het hele stuk over de (sport)voedingshypes van 1995 tot nu in ons jubileumnummer.

Volg je Runner's World al op Instagram en Facebook?